Welke (boek) druktechnieken zijn er?

Wanneer je je verdiept in de (boek) druktechnieken, dan komen er termen voorbij als offset en digitaal drukken. Maar wat betekenen deze termen eigenlijk? En welke techniek is voor jouw boek het beste? In dit blog vertellen we je er graag meer over.

De boekdrukkunst is al eeuwen oud: het is een vorm van ‘stempelen’ die decennia lang wereldwijd wordt toegepast. Maar de Chinese uitvinder Pi Chang wordt gezien als dé grondlegger van de boekdruktechniek, nadat hij in de 11e eeuw Chinese karakters had gedrukt.

De techniek van de boekdrukkunst werd steeds moderner. Zo maakten uit hout gesneden drukvormen plaats voor de allereerste degelpers met loden letters. Begin 20e eeuw maakten wij kennis met het offset drukken en vandaag de dag versturen wij onze bestanden rechtstreeks naar de pers.

Maar welke druktechnieken zijn nú relevant en welke is de beste keuze voor jouw boek? Om die vragen te beantwoorden, staan wij stil bij de twee bekendste boekdruktechnieken: offset en digitaal drukken. Ook vertellen we je meer over de wat minder bekende druktechnieken:

• Wat is offset drukken?
• Wat is digitaal drukken?
• Wat is het verschil tussen offset en digitaal?
• Begrippen uitgelegd
• Overige druktechnieken:
  • Printing on Demand (POD)
  • Monotype/monoprint
  • Hoogdruk
  • Biljetletters
  • Incunabel (wiegendrukken)
  • Blokdruk

Is jouw manuscript klaar om te drukken? Gefeliciteerd! Maar… dan moet jouw bestand wél geschikt zijn voor de drukker. In ons gratis e-book ontdek je aan welke aanleverspecificaties jouw bestand moet voldoen. Handig, mét checklist!

Offset drukken

Wil je dat je boek in een grote oplage of binnen een korte termijn gedrukt wordt, dan is offsetdruk wellicht interessant.

Een offset drukpers bestaat uit een aluminium plaat waarop een beeld is aangebracht. Deze plaat wordt eerst vochtig gemaakt. De plaat neemt het vocht aan op de delen waar geen beeld zit. Vervolgens wordt vettige inkt aangebracht. De natte delen stoten de inkt af, de niet-natte delen nemen de inkt daarentegen op. Daarna wordt de inkt op een rubberdoek gedrukt. Dit doek drukt uiteindelijk het beeld op het papier. Et voilà! Je boek is gedrukt!

Digitaal drukken

In de jaren negentig werd de technologie van digitaal drukken geïntroduceerd. Bij deze druktechniek wordt geen gebruik gemaakt van drukplaten. Het bestand (meestal een drukklare PDF) wordt vanuit de computer direct naar de pers verzonden en afgedrukt.Digitaal drukwerk gaat, evenals offset, snel! In tegenstelling tot offset vergt het weinig voorbereidingstijd en de opstartkosten zijn dan ook laag. Daarnaast is het mogelijk om drukwerk te personaliseren of elk exemplaar een bijzonder kenmerk, zoals een andere kleur, te geven. Wil je je boek drukken in een lage oplage? Dan is deze druktechniek zeer geschikt.

Bij het drukken van jouw boek moet je ook nadenken over de afwerking voor het omslag of cover.

Vergelijking tussen offset en digitaal drukken

Om je te helpen om een gedegen keuze te maken tussen de twee verschillende technieken, hebben wij een vergelijking gemaakt.

Is er verschil in kwaliteit?

Vroeger was het verschil in kwaliteit tussen digitale druk en offset druk groot. Met name bij afbeeldingen en kleurgebruik.

Tegenwoordig is het verschil echter nihil. Digitaal drukken heeft zo’n grote ontwikkeling doorgemaakt, dat je als “leek” het verschil niet ziet.

Wist je overigens dat het papiersoort ook invloed heeft op de look-and-feel van je boek? Denk daarom ook goed na over de keuze van het papier.

Welke boekdruktechniek is het voordeligst?

Bij een lagere oplage is digitaal drukken voordeliger en bij een hogere oplage is offset voordeliger. De ligging van het omslagpunt hangt af van verschillende factoren, zoals de oplage, het eventuele kleurgebruik en het aantal pagina’s. Meestal ligt het ergens tussen de 500 en 1.000 exemplaren.

Enkele begrippen uitgelegd

Rotatiepers

De rotatiepers drukt van rol tot rol boeken en andere druksubstraten. Het is een snel draaiende drukmachine voor producties met hoge oplages, die met cilinders en rollen papier werkt. De machine wordt ook wel hybride pers genoemd, omdat het verschillende druktechnieken produceert : hoogdruk, diepdruk, vlakdruk, zeefdruk en een combinatie ervan. De eerste rotatiepers werd per 1850 in gebruik genomen.

Boekdrukpersen

Voor boekdruk werd de degelpers gebruikt. De drukvorm van een degelpers bestaat uit loden of houten letters, lijnen en/of afbeeldingen, die in inkt worden gerold. Nadat deze in de degelpers is geplaatst en het papier of karton op de degel ligt, wordt er druk op de drukvorm uitgeoefend waardoor de inkt op het papier achterblijft.

De eerste drukpersen werden gemaakt van een houten frame en zijn gebaseerd op wijnpersen. Deze drukpersen werden in eerste instantie met de hand bediend. Daarom worden ze ook wel handpersen genoemd.

Is jouw manuscript klaar om te drukken? Gefeliciteerd! Maar… dan moet jouw bestand wél geschikt zijn voor de drukker. In ons gratis e-book ontdek je aan welke aanleverspecificaties jouw bestand moet voldoen. Handig, mét checklist!

Overige druktechnieken

Naast de bekende druktechnieken zijn er ook een aantal minder bekende boekdruktechnieken. Ben jij bijvoorbeeld al bekend met printing on demand? Ook termen als incunabel ofwel wiegendrukken zie je nog wel eens voorbij zien komen. Dit zijn ouderwetse vormen druktechnieken voor boeken. Deze worden tegenwoordig niet meer gebruikt.

Printing on Demand (POD)

Printing on Demand is het proces binnen de grafische industrie wanneer een boek pas gedrukt wordt wanneer er vraag naar is. Het voordeel hiervan is dat jij niet vooraf hoeft te investeren in drukwerk. Het nadeel hiervan is dat jij, als auteur, de kwaliteit niet kunt controleren. En de kwaliteit van POD valt nu juist vaak tegen, met name bij gladde papiersoorten. Bij BoekenGilde bieden we POD niet aan, maar kun je je boek al wel drukken vanaf tien exemplaren. Wil of kun jij niet investeren in een hoge oplage, dan hou je deze laag aan en brengen we vervolgens samen vraag en aanbod bij elkaar.

Monotype/monoprint

Een monoprint, ook wel monotype of monotypie genoemd, is een druktechniek waarbij de plaat met inkt (of verf) slechts één keer wordt gebruikt. De natte inkt wordt op papier in spiegelbeeld gedrukt en zorgt voor een zachtere lijn, waardoor de afbeelding er niet zo getekend uit ziet.

De druktechniek werd voor het eerst gebruikt in 1640 door Giovanni Benedetto Castiglione, een Italiaanse schilder. William Blake ontwikkelde door op deze techniek en werd bekend met zijn gekleurde boekillustraties en zijn schilderij Pity. In de twintigste eeuw werd er nieuw leven geblazen in de druktechniek. Een bekende monoprint drukker is Marc Chagall, die rond 1960 zijn werken uitbracht.

Hoogdruk

Hoogdruk, ook wel aangeduid als boekdruk, is ‘s werelds oudste druktechniek en behoort tot de directe drukmethodes waarbij de drukvorm en drukdrager direct met elkaar in contact komen. De hoogdruktechniek wordt gekenmerkt door de inkt op de verhoogde gedeelten van een drukvorm.

Voorbeelden van de hoogdruk zijn de stempel, houtsnede en linosnede. Tot in de twintigste eeuw werden grote oplages drukwerk (zoals boeken) geproduceerd in hoogdruk. Tegenwoordig wordt de techniek voornamelijk gebruikt bij gelegenheidsdrukwerk, indrukken en etiketten.

Bij hoogdruk wordt een drukvorm met kracht in het papier gedrukt, waardoor er het volgende ontstaat:

• Moet: een licht en voelbaar reliëf in het papier;
• Kraalrand: het overtollige inkt wordt tijdens het drukken naar buiten geperst, waardoor er naast letters en punten kraalranden ontstaan.

Biljetletters

Biljetletters werden ingezet bij de productie van affiches in hoogdruk. Deze letters waren in het begin gemaakt van kops hardhout en werden voornamelijk met de hand gesneden. Pas vanaf de negentiende eeuw werden de letters gefreesd. Na de Tweede Wereldoorlog nam het gebruik van biljetletters af door de opkomst van de offset en het printen. Tegenwoordig worden biljetletters nauwelijks gebruikt voor commerciële doeleinden en enkel kleinschalig toegepast.

Incunabel (wiegendrukken)

Een incunabel is een boek, gedrukt met losse letters in Europa vóór 1 januari 1501. Het begrip is bedacht door Bernhard von Mallinckrodt en stamt af van ‘incunabula’, dat luier betekent in het Latijns. Wiegendruk is de letterlijke vertaling ervan. De termen staan voor ‘de babytijd van de boekdrukkunst’.

De incunabeldrukker drukte populaire teksten als bijbels, schoolboeken en ridderromans om geld te verdienen. De incunabelenperiode heeft ongeveer een eeuw geduurd. Het jaar 1500 is het symbolische eindpunt.

Blokdruk

Blokdruk is een Chinese druktechniek, die met tweeduizend jaar het oudst is van alle boekdrukkunsten. Het originele document dat gedupliceerd moest worden, werd omgekeerd op een houten blok. De tekst of afbeeldingen werden vervolgens in het blok geschreven, zodat het blok gebruiksklaar was voor de drukpers. Het voordeel van deze druktechniek was de artistieke vrijheid. Daarentegen waren de houten blokken niet duurzaam en verslechterden ze snel.

Productie van jouw boek

Sta jij op het punt om je boek te drukken en wil jij meer weten over de productie van je boek? Meld je dan aan voor ons webinar Productie van je boek! 
Heb je nog vragen over onze werkwijze voordat je jouw boek gaat uitgeven? Neem dan vrijblijvend contact met ons op. Wij staan graag voor je klaar.

Groet,